Türkiye’de son yıllarda enflasyonun hızla yükselmesi, kira fiyatlarını da adeta uçurdu.
Büyükşehirlerde olduğu kadar Anadolu’nun birçok kentinde de kira fiyatları asgari ücretlinin, emeklinin ve dar gelirlinin ödeyebileceği seviyelerin çok üzerine çıktı.
Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde kiralar, neredeyse bir maaşa denk hale geldi. Peki, bu kriz nasıl başladı ve neden çözüm bulunamıyor?
Enflasyon ve Kira Artışı
Türkiye’de enflasyon, özellikle son üç yılda hızla yükseldi. TÜİK’in açıkladığı resmi rakamlar ile vatandaşın hissettiği enflasyon arasında ciddi farklar olduğu sıkça dile getiriliyor.
Gıda, enerji ve ulaşım gibi temel harcamalarla birlikte konut kiraları da kontrolsüz bir şekilde arttı. Kiralarda %25’lik tavan zam sınırı getirilse de birçok ev sahibi ya bu sınırı deliyor ya da farklı yollarla kiracılarını çıkarmaya çalışıyor. Hukuki süreçler uzadıkça mağdur olan yine kiracılar oluyor.
Emekli ve Asgari Ücretlinin Geçim Savaşı
Türkiye’de milyonlarca emekli ve asgari ücretle geçinen vatandaş, kira ve fatura ödemelerinin ardından temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor.
2025 yılı itibarıyla en düşük emekli maaşı 14.469 TL olarak belirlenirken, net asgari ücret 22.104,67 TL seviyesinde bulunuyor. Ancak bu rakamlar, özellikle büyükşehirlerde bir kirayı bile karşılamakta yetersiz kalıyor.
Bunun sonucu olarak birçok insan daha küçük, sağlıksız ve yaşanması zor konutlara yönelmek zorunda kalıyor.
Öte yandan, temel gıda ürünlerindeki fiyat artışı da durdurulamaz bir noktaya geldi. Pazar ve market alışverişleri, faturalar ve diğer zorunlu harcamalar birleştiğinde vatandaş, ayın sonunu nasıl getireceğini kara kara düşünüyor.
Suriyelilerin Dönüşü Kira Artışını Düşürmedi
Son dönemde hükümetin Suriyelilerin dönüşüyle ilgili attığı bazı adımlar, kira fiyatlarının düşmesini bekleyen vatandaşlar için bir umut olmuştu. Ancak görüldü ki kira artışındaki temel sorun, sadece arz-talep meselesi değil.
Türkiye’de konut stokunun azalması, müteahhitlerin maliyet artışı nedeniyle yeni projelere yeterince girişememesi ve ekonomik istikrarsızlık gibi yapısal sorunlar, fiyatların yüksek kalmasına neden oluyor.
Bunun yanı sıra, halen Türkiye’de milyonlarca mülteci ve yabancı öğrenci bulunuyor. Kira fiyatlarının yükselmesine neden olan unsurlar arasında dövizle ödeme yapan yabancılar da yer alıyor. Özellikle turistik şehirlerde ve büyükşehirlerde, yabancı yatırımcıların konut piyasasına ilgisi, kira fiyatlarını yukarı çeken bir başka faktör olarak öne çıkıyor.
Çözüm Ne Olmalı?
Hükümet, kira krizini çözmek için kısa vadeli adımlar atsa da, kalıcı çözümler için daha kapsamlı politikalar gerekiyor. Bunların başında:
Sosyal Konut Projeleri: Devletin, uygun fiyatlı kiralık konutlar üretmesi ve dar gelirli vatandaşlara destek vermesi gerekiyor.
Kira Denetimi ve Yaptırımlar: Kiraya fahiş zam yapan ev sahipleri için daha sert yaptırımlar uygulanmalı ve denetimler sıkılaştırılmalı.
Ekonomik İstikrarın Sağlanması: Enflasyonun düşürülmesi, alım gücünün artırılması ve halkın gelir seviyesinin yükseltilmesi şart.
Kira artışlarıyla mücadele etmek, sadece kiracıların değil, genel olarak Türkiye ekonomisinin de istikrarını sağlayacak önemli bir konu. Aksi halde, orta ve dar gelirli vatandaşlar için barınma sorunu daha da derinleşecek ve toplumsal sorunlara yol açacaktır.