Merkez'den 11.2 milyar dolarlık döviz satışı

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından, finansal piyasalar büyük bir sarsıntı yaşadı. Dolar 41 TL’yi, euro 45 TL’yi aştı, gram altın ise 4 bin TL seviyesini gördü. Borsa İstanbul’da işlemler, yüzde 7’yi aşan düşüş sonrası devre kesici mekanizmasının çalışmasıyla geçici olarak durduruldu. Merkez Bankası ve kamu bankalarının müdahalesiyle piyasalar kısmen sakinleşse de, rezervlerden milyarlarca doların kullanıldığı ortaya çıktı.

Ekonomist İris Cibre’nin analizine göre, müdahaleyi doğrudan Merkez Bankası değil, kamu bankaları yaptı ve döviz ihtiyacını Merkez Bankası karşıladı.

PİYASALAR 19 MART’TA DEPREM YAŞADI

İmamoğlu’nun gözaltına alındığı sabah, piyasalarda panik havası hâkimdi. TL hızla değer kaybederken, dolar/TL 41 seviyesini aştı, euro 45 TL’ye yaklaştı, gram altın 4 bin TL’nin üzerine çıktı. Piyasalar açılır açılmaz, Borsa İstanbul’da sert satış dalgası başladı ve BIST 100 endeksi yüzde 7’nin üzerinde düşüşle açılışı yaptı. Kayıpların derinleşmesi üzerine devre kesici mekanizması çalıştırılarak işlemler geçici olarak durduruldu.

Ekonomistler, siyasi belirsizliklerin piyasalar üzerindeki etkisinin oldukça güçlü olduğunu ve yatırımcıların hızla dövize yöneldiğini belirtti. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) hızla yükselirken, devlet tahvillerinde sert satışlar görüldü.

MÜDAHALE KAMU BANKALARI ÜZERİNDEN YAPILDI

Piyasaların çalkantıya girmesiyle birlikte TL’nin daha fazla değer kaybetmesini önlemek için müdahale devreye alındı. Ancak Merkez Bankası, doğrudan müdahale etmek yerine kamu bankaları aracılığıyla piyasaya döviz sattı.

Ekonomist İris Cibre, Merkez Bankası’nın kamu bankaları üzerinden satış yaparak piyasanın tüm döviz ihtiyacını karşıladığını ifade etti:

• "Merkez Bankası uzun zamandır müdahaleyi kamu bankaları üzerinden yapıyor. Doğrudan yapsa açıklamak zorunda."
• "Piyasadaki döviz talebini kamu bankaları karşıladı ancak onların döviz ihtiyacını da Merkez Bankası sağladı. Tüm döviz eninde sonunda Merkez Bankası bilançosunda görünecek."

Cibre’nin değerlendirmesine göre, Merkez Bankası bu müdahaleyi doğrudan yapmak yerine, kamu bankalarına döviz sağlayarak dolaylı bir yöntem izledi. Bu sayede Merkez Bankası, piyasaya müdahale ettiğini resmî olarak açıklamak zorunda kalmadı ancak analitik bilançolar incelendiğinde müdahalenin boyutu net bir şekilde ortaya çıktı.

Buna karşın, Merkez Bankası’nın aynı dönemde döviz satışına dair doğrudan bir işlem göstermemesi dikkat çekti. 19 Mart tarihli analitik bilançoda TCMB'nin net 444 milyon dolarlık döviz alımı yaptığı görülüyor. Gürses bu çelişkiye dikkat çekerek, "Sahi yine 'arka kapı' mı açıldı kamu bankalarına, yeni örtüleme perdesi mi? Biri açıklasa iyi olur..." ifadelerini kullandı.

11 MİLYAR DOLARLIK MÜDAHALE: REZERVLER ERİTİLDİ

Merkez Bankası’nın kamu bankaları aracılığıyla piyasaya sürdüğü döviz miktarının yaklaşık 11 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Ekonomistler, bu müdahalenin TL’nin sert değer kaybını sınırladığını ancak rezervlerde ciddi bir erimeye neden olduğunu belirtiyor.

• Dolar 41,6 TL seviyesinden 38 TL’ye geriledi.
• Euro 45 TL seviyesinden 42 TL’ye düştü.
• Gram altın 4 bin TL’nin üzerine çıktıktan sonra 3 bin 700 TL’ye geriledi.

Merkez Bankası’nın müdahalesiyle piyasalar kısmen sakinleşse de, uzmanlar müdahalenin sürdürülebilirliği konusunda şüpheli. Bu kadar büyük ölçekli bir döviz satışının, Türkiye’nin rezervlerini zayıflattığı ve orta vadede yeni bir kur baskısına neden olabileceği öngörülüyor.

PİYASALAR DENGELENMİŞ GİBİ GÖRÜNSE DE BELİRSİZLİK SÜRÜYOR

Hükümet, ekonomi yönetiminin uyguladığı politikaların devam edeceğini ve piyasaların istikrara kavuşacağını söylese de, yatırımcılar bu süreci temkinli izliyor. Hukukun üstünlüğüne dair oluşan endişeler, yatırımcı güvenini sarsmış durumda.

• Borsa İstanbul’da satış dalgası tam olarak durmadı ve düşüş devam ediyor.
• Türkiye’nin 5 yıllık CDS primi yükselişte, yatırımcı güveni kırılgan.
• Rezervlerin tükenmesi, ilerleyen günlerde yeni dalgalanmalara yol açabilir.

Ekonomistlerin ortak görüşü, Merkez Bankası’nın döviz satarak TL’yi geçici olarak desteklediği ancak siyasi belirsizliklerin devam etmesi durumunda piyasalardaki baskının süreceği yönünde.

 

Kaynak:Karar